متأسفانه دیابت جزو بیماری‌های شایعی است که همه ما برای یکبار هم که شده نام آن را به عناوین مختلف شنیده‌ایم. این بیماری شیرین اما خطرناک، مستقیما با عملکرد پانکراس و ترشح انسولین در ارتباط است. دیابت به عنوان یک بیماری مزمن با علایم اولیه خاموش، در دهه‌های اخیر به دلایل گوناگون مثل: خوردن غذاهای فست فودی و نوشیدنی‌های صنعتی، تحرک کمتر، مصرف بی‌رویه غلات فرآوری شده و شیرینی‌جات، چاقی و … بیش از هر زمان دیگری شیوع پیدا کرده‌است. از آنجاییکه این بیماری موذی در مراحل پیشرفته ممکن است به سلامت چشم‌ها، کلیه‌ها، سیستم عصبی و عملکرد قلب انسان آسیب بزند، افراد مبتلا حتما باید اقدامات درمانی لازم را به موقع انجام دهند. بهترین درمان برای کنترل بیماری دیابت، اصلاح سبک زندگی و سالم‌خواری است که ما در این مقاله از «کیبو» قصد داریم به بررسی بهترین رژیم غذایی برای دیابتی ها بپردازیم پس همراه ما باشید.
دیابت چیست و چه علایمی دارد؟
بیماری دیابت درست از زمانی شروع می‌شود که بدن شما توانایی خود در تنظیم ترشح انسولین را از دست می‌دهد، نتیجه این اختلال؛ کاهش سوخت‌وساز، بالا رفتن غیرطبیعی قند خون (گلوکز)، عدم تأمین انرژی مورد نیاز بدن و در نهایت آسیب به بسیاری از اندام‌های داخلی است. به‌طورکلی کربوهیدرات و سایر قندهای مصرفی در بدن انسان به گلوکز تبدیل می‌شوند. گلوکز یا قند، انرژی لازم برای فعالیت بدن ما را فراهم می‌کند. وقتی گلوکز در خون ترشح شد، پانکراس (لوزالمعده) انسولین را که حمل‌کننده گلوکز به سلول‌های بدن است تولید می‌کند تا از تجمع آن در خون جلوگیری نماید. این همان پروسه‌ای است که در بدن یک انسان سالم اتفاق می‌افتد.
اما در بدن بیماران دیابتی به دلیل اینکه پانکراس قادر به ترشح مقدار کافی انسولین نیست و یا سلول‌ها از جذب گلوکز عاجز هستند، این فرآیند به درستی انجام نمی‌شود، در نتیجه گلوکز در خون تجمع یافته و ریتم متابولیسم را دچار اختلال می‌کند، به همین دلیل است که به مرور بیماران دیابتی با خطراتی چون: آسیب‌های چشمی، تشدید مشکلات قلبی، اختلالات کلیوی و حتی در موارد حاد قطع عضو روبه‌رو می‌شوند.
لازم است بدانید که ریسک ابتلا به دیابت در هر سنی وجود دارد، بنابراین با مشاهده علائمی مانند: افزایش تشنگی و خشکی دهان، خستگی غیر عادی، تاری دید، کاهش وزن ناگهانی، تکرر ادرار، سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی دست یا پا، عفونت‌های مکرر پوستی یا قارچ واژن، طولانی شدن روند بهبود زخم یا بریدگی‌ها و … حتما باید اقدامات لازم جهت انجام آزمایش قند خون را انجام دهید. در صورت تشخیص دیابت، رعایت اصول تغذیه‌ای سالم‌خواری هنگام تهیه غذا و کنترل مقدار چربی و محدود کردن مصرف مواد غذایی حاوی کربوهیدرات و قند نیز الزامی است.
شناخت انواع دیابت
همانطور که قبلا هم گفتیم، دیابت یک بیماری شایع است که بهترین راه مقابله با آن، تهیه یا سفارش غذاهای رژیمی و اصلاح سبک زندگی است. برخلاف تصور عموم، انواع مختلفی از دیابت وجود دارد که شناخت آن‌ها می‌تواند به شما در مدیریت بهتر این بیماری و جلوگیری از عوارض آن کمک کند:
- دیابت نوع ۱: منشأ این نوع دیابت در مشکلات ژنتیکی است و نوعی اختلال خود ایمنی مادرزادی محسوب می‌شود. به این نوع دیابت، دیابت نوجوانان یا دیابت وابسته هم گفته می‌شود.
- دیابت نوع ۲: در این دیابت عملکرد انسولین دچار اختلال شده و پانکراس قادر به انجام درست وظایف خود نیست. دیابت نوع ۲ مستقیما با کیفیت زندگی و نوع تغذیه افراد در ارتباط است. این نوع دیابت جزو شایع‌ترین انواع دیابت در جهان است.
- دیابت نوع ۳: این نوع دیابت که همچنان تحقیقات درباره آن در حال انجام است به رابطه بین دیابت نوع ۲ و آلزایمر اشاره دارد.
- پیش دیابت: همانطور که از اسم این مدل دیابت پیداست فرد در این مرحله هنوز به بیماری قند مبتلا نشده و فقط سطح گلوکز خونش بالا است. البته اگر در مرحله پیش دیابت اقدامات درمانی لازم انجام نشود فرد به دیابت مبتلا می‌گردد.
- دیابت بارداری: تغییرات هورمونی دوران بارداری به خصوص در ماه‌های آخر زمینه ابتلا به دیابت بارداری را فراهم می‌کند.
- دیابت نوزادی: در این نوع دیابت بدن نوزاد قادر به ترشح انسولین کافی نیست و معمولا در نوزادان کمتر از ۶ ماه دیده می‌شود.
- دیابت بی‌مزه: دیابت بی‌مزه در اثر عملکرد نادرست غدد درون‌ریز ایجاد می‌شود و مادرزادی است. تشنگی و تکرر ادرار از جمله علایم رایج این نوع دیابت است.
معرفی ۴ بهترین رژیم های غذایی برای بیماران دیابتی
مهم‌ترین اصل در تنظیم یک رژیم غذایی کارآمد و مؤثر برای افراد دیابتی، افزایش مصرف سبزیجات و میوه‌های با قند کمتر، پروتئین‌های حیوانی با چربی کم، پروتئین‌های گیاهی سالم مانند سویا و محدودکردن غذاها و غلات فرآوری شده و البته تحرک بیشتر است. به یاد داشته‌باشید که علاوه بر نوع رژیم، مقدار و زمان صرف غذا هم در میزان قند خون مؤثر است. برنامه‌های غذایی مختلفی برای کنترل دیابت وجود دارد که طبقه گفته منبع معتبر ncoa رژیم غذایی مدیترانه‌ای، رژیم غذایی کم کربوهیدرات، رژیم dash (دش) و رژیم غذایی بشقاب دیابت جزو مؤثرترین آن‌ها است که در ادامه به توضیح هر یک از آن‌ها خواهیم پرداخت:
رژیم بشقاب برای افراد دیابتی
اجرای رژیم‌های سخت و محدودکننده برای بیشتر افراد دیابتی سخت و کلافه کننده‌‌ا‌ست، به همین علت پیشنهاد می‌کنیم که رژیم دیابتی خود را با رژیم ساده و جالب «بشقاب دیابت» شروع کنید. طبق این رژیم اصلا نیاز نیست که تغییرات ناگهانی در جیره غذایی خود ایجاد کنید، بلکه تنها کافی است آنچه که می‌خورید را به کمک یک بشقاب استاندارد (با قطر ۲۰ تا ۲۲ سانتی‌متر) متعادل کنید. حالا کافی است که در هر وعده نصف بشقاب را به سبزیجات غیر نشاسته‌ای مثل: کلم بروکلی، بامیه، کاهو، کلم، فلفل دلمه‌ای، قارچ و … اختصاص دهید، یک چهارم بشقاب را به پروتئین‌های بدون چربی مثل: مرغ، بوقلمون، تخم مرغ، ماهی و … و یک چهارم مانده را به کربوهیدرات‌هایی مثل: برنج سبوس‌دار، کینوآ و سبزیجات نشاسته‌ای مثل: سیب زمینی، کدو حلوایی، هویج و غیره.
در کنار این بشقاب می‌توانید مقدار کمی میوه‌های فصلی نیز میل کنید. خوردن آب و مایعات غیر قندی را نیز در برنامه روزانه خود بگنجانید. بشقاب دیابت ساده‌ترین راه برای ایجاد وعده‌های غذایی سالم است که می‌تواند به مدیریت قند خون افراد دیابتی کمک کند. با استفاده از این روش می‌توانید وعده‌های غذایی کامل را با تعادل سالم سبزیجات، پروتئین و کربوهیدرات‌ها بدون هیچ‌گونه شمارش، محاسبه، وزن یا اندازه‌گیری کالری ایجاد کنید، به این‌ترتیب حتی در هنگام صرف غذای مجالس و مهمانی نیز می‌توانید هوس خود را برای خوردن غذاهای با کربوهیدرات بالا کنترل کنید.
رژیم کم کربوهیدرات برای افراد دیابتی
رژیم کم کربوهیدرات مستقیما بر محدود کردن مقدار کربوهیدرات برای کاهش انسولین و بهبود سلامت متابولیک بدن تأکید دارد. بسته به منبع کربوهیدرات‌های مصرفی، حد توصیه شده مصرف روزانه کربوهیدرات برای افراد سالم حدود ۲۹۳ گرم در روز است اما در رژیم کم کربوهیدرات، افراد دیابتی باید بسیار کمتر از این مقدار کربوهیدرات مصرف کنند. طبق این رژیم، مبتلایان به دیابت برای رسیدن به بهترین بازدهی، باید کربوهیدرات مصرفی روزانه خود را به کمتر از ۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم در روز برسانند. توجه داشته‌باشید که مصرف کربوهیدرات کمتر از ۲۰ تا ۵۰ گرم ممکن است سلامت فرد را به خطر بیندازد.
به‌طورکلی کاهش مصرف کربوهیدرات یک استراتژی غذایی ساده اما مؤثر برای مدیریت دیابت نوع 1 و نوع 2 است. کربوهیدرات کمتر به معنای وجود قند کمتر در خون است که به بدن اجازه می‌دهد تا به طور مؤثرتری به سطح قند خون و انسولین پاسخ دهد. علاوهبراین، رژیم‌های کم کربوهیدرات از کاهش وزن نیز حمایت می‌کنند. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که استفاده از رژیم‌های کم کربوهیدرات برای بیش از 12 ماه، می‌تواند میزان انسولین و داروهای خوراکی دیابت در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 را کاهش دهد.
البته پایبندی به این رژیم برای بسیاری از مبتلایان به دیابت، به خصوص آن دسته از افرادی که مجبور به صرف غذای شرکتی هستند، سخت است زیرا در بیشتر سازمان‌ها سفارش غذای شرکتی بدون توجه به شرایط خاص کارمندان صورت می‌گیرد و هوس خوردن غذاهای برنجی و یا با چربی بالا این نوع افراد را به چالش می‌کشد، بنابراین ما در آشپزخانه صنعتی کیبو، سفارش غذای رژیمی منو مخصوص این کترینگ را به شما پیشنهاد می‌کنیم. به این‌ترتیب شما می‌توانید لیستی از غذاهای لذیذ اما سالمی هم‌چون: خوراک سبزیجات با فیله مرغ، خوراک جوجه ماسالا، کشک بادمجان، کوکوسبزی و … را در کمترین زمان به صورت آنلاین سفارش دهید.
رژیم مدیترانه‌ای برای افراد دیابتی
اصول این رژیم غذایی مؤثر در کنترل دیابت، مبتنی بر الگوی غذایی کشورهای حاشیه دریای مدیترانه مانند ایتالیا و یونان است. در این رژیم نیز نیازی به شمارش کالری نیست، در عوض شما باید مقدار زیادی میوه، سبزیجات، غلات کامل، لوبیا، آجیل و دانه‌ها، روغن زیتون (به عنوان منبع اصلی چربی)، مقادیر کم تا متوسط لبنیات، تخم مرغ، ماهی، مرغ و مقدار بسیار محدودی از گوشت قرمز، شیرینی‌ها، قندهای افزوده شده و غذاهای بسیار فرآوری شده را در برنامه غذایی روزانه خود قرار دهید. این نوع رژیم نقش پر رنگی در بهبود سلامت افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، بیماران قلبی و حتی بعضی از بیماران سرطانی دارد. رژیم مدیترانه‌ای در واقع یک سبک زندگی است که فعالیت بدنی منظم و مصرف غذاهای گیاهی فراوان مانند: انواع میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، لوبیا، آجیل و دانه‌ها را تشویق می‌کند.
رژیم غذایی DASH برای افراد دیابتی
هدف ازاجرای رژیم غذایی Dietary Approaches to Stop Hypertension همان رویکرد غذایی برای توقف فشار خون بالا است که به اختصار به آن Dash می‌گویند. احتمالا اسم این رژیم غذایی را کمتر شنیده‌باشید اما رژیم Dash نه تنها برای افراد مبتلا به کلسترول بالا و فشار خون بالا مفید است، بلکه می‌تواند به کاهش مقاومت به انسولین در افراد مبتلا به دیابت نیز کمک کند. این رژیم مصرف منابع پتاسیم، کلسیم، منیزیم، سبزیجات، میوه‌ها و غذاهای سبوس‌دار را تشویق می‌کند و در عین حال بر محدودکردن مصرف گوشت‌های چرب، لبنیات پرچرب و غذاهای حاوی قند و سدیم اضافه تأکید دارد.
طبق اصول این رژیم افراد نباید در روز بیشتر از یک قاشق چایخوری (حدود ۱۵۰۰ تا ۲۳۰۰ گرم) سدیم (نمک) مصرف کنند، بنابراین لیست بلندی از تنقلات و غذاهای فست فودی و سرخ‌شده نیز از این رژیم حذف می‌شوند. شواهد محدود اما مثبتی وجود دارد که رژیم DASH برای مدیریت و پیشگیری از دیابت نوع 2 و دیابت بارداری مؤثر است زیرا می‌تواند مقاومت به انسولین و مقدار گلوکز موجود در خون را کاهش دهد.
سخن اخر
دیابت یک بیماری شایع، مزمن و خطرناک است که افراد با گروه‌های سنی مختلف را درگیر می‌کند. متأسفانه طبق آمار منتشر شده تعداد افراد مبتلا به دیابت از 200 میلیون در سال 1990 به 830 میلیون در سال 2022 رسیده‌است که حکایت از وضعیت وخیم شیوع این بیماری در جهان دارد. از آنجاییکه دیابت باعث نابینایی، نارسایی کلیه، حملات قلبی، سکته مغزی و قطع اندام تحتانی می‌شود توصیه می‌کنیم که با رژیم غذایی اصولی و فعالیت بدنی منظم از ابتلا به این بیماری جلوگیری نموده و یا مراحل پیشرفت آن را کنترل کنید. پیروی از یک رژیم غذایی اصولی به خصوص در جلوگیری از تبعات خطرناک دیابت نوع ۲ بسیار مؤثر است. رژیم دیابت صرفا به معنای خوردن سالم‌ترین غذاها در مقادیر متوسط و پایبندی به وعده‌های غذایی منظم است.
به‌این‌ترتیب شما می‌توانید با مصرف بیشتر سبزیجات غیر نشاسته‌ای مانند: کلم بروکلی، اسفناج و لوبیا سبز و محدودکردن قندهای اضافه و غلات تصفیه‌شده مثل نان و برنج گام مهمی برای بهبود سلامت خود بردارید. علاوهبراین، ما در این مقاله ۴ نوع از بهترین رژیم ها برای افراد دیابتی را به شما معرفی نموده‌ایم. البته برای اجرای این رژیم‌ها بهتر است ابتدا با پزشکان تغذیه مشورت نمایید زیرا هیچ رژیم یکسانی برای تمام افراد مبتلا به دیابت وجود ندارد و هر فرد باید بسته به وضعیت سلامت، سن، وزن، سوابق ژنتیکی، جنسیت و … خود از یک رژیم غذایی منحصربه‌فرد تبعیت کند. کترینگ ما (کیبو) به عنوان بهترین کترینگ میرداماد آمادگی لازم برای ارائه هر نوع غذای رژیمی و سالم برای اشخاص، سازمان‌ها و موسسات گوناگون را دارد. بدین منظور برای ثبت سفارش و یا دریافت اطلاعات تکمیلی تنها کافی است از طریق شماره تلفن ۴۳۰۰۰۰۴۲_۰۲۱ با همکاران ما در ارتباط باشید.
منابع
https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/what-is-diabetes
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/7104-diabetes
https://www.medicalnewstoday.com/articles/324416
https://www.ncoa.org/adviser/healthy-living/best-diet-diabetics/
